Phytophthora Root & Crown Rot
گونه های جنس Phytophthora در گیاهان مختلف تولید بیماری می کنند یکی از خطرناکترین بیماریها، پوسیدگی ریشه و طوقة درختان میوه است تا کنون بیش از 60 گونه فایتوفتورا شناسایی شده که بیش از 15 گونه از ایران گزارش شده است همة گونه های فاتیوفتورا انگل اختیاری هستند و روی گیاهان مختلف ایجاد بیماری می کنند گسترة میزبانی اغلب گونه ها هم زیاد است. پوسیدگیهای طوقه ، یقه و ریشة درختان سیب عملاً در تمام کشورهای سیب خیز جهان شیوع دارد ولی در گلابی فقط پوسیدگی طوقه گزارش شده است.
علائم بیماری:علائم پوسیدگی ریشه و طوقه در گیاهان مختلف کم و بیش شبیه به هم است بطوریکه غالباً قارچ موجب پوسیدگی ریشه های فرعی و اصلی شده و موجب ایجاد لکه های آبسوخته روی طوقه می شود که این لکه ها بتدریج قهوه ای تا سیاه شده و ممکن است دور تا دور طوقه را فرا بگیرد و گیاه را از پای اندازد هر چند قارچ در ناحیه ریشه و طوقه تولید بیماری می کند اما در شرایط مناسب اسپورهای قارچ بطرف بالا پرتاب شده (باد یا شتک باران ) و باعث آلودگی شاخه ، برگ و میوه می شوند . ترشح صمغ از نواحی طوقه تا ارتفاع نیم متری تنه از علائم بارز بیماری است صمغ ابتدا آبکی و شفاف است و سپس خشک و در نواحی مرطوب و پر باران ، صمغ در اثر بارندگی حل و شسته شده ، سپس پوسیدگی قهوه ای در طوقه و ریشه بوجود می آید.
بیولوژی و رفتار اکولوژیک گونه های عامل پوسیدگی ریشه و طوقه درختان میوه کم و بیش شبیه همدیگر است و به همین دلیل روشهای مبارزه نیز در آنها از اصول مشابهی پیروی می کند در ایران مهمترین درختان میوة میزبان این قارچ عبارتند از مرکبات ، پسته ، سیب ، گردو و بادام . علاوه بر این بیماری از روی درختان انار ، انجیر، زرد آلو، گلابی و آلو نیز گزارش شده است.
نشانه های بیماری اغلب نا مشهود است مگر اینکه لایه های خارجی پوست (پریدرم) را تا نزدیکیهای لایة زاینده بردارند و آوندهای آبکشی نمایان شود بافتهای آوند آبکشی در درختهای بیمار به جای آنکه سفید رنگ باشند نکروزه و به رنگ قهوه ای مایل به قرمز هستند که سرانجام با پوسیدن آنها برنگ قهوه ای تیره در می آیند شانکرهای فعال پوسیدگی طوقه در قسمت داخلی تر آوندهای آبکشی حالت نواری مرمری پیدا می کنند و حاشیة مشخص نواحی سالم و آلودة نکروزی را از یکدیگر جدا می کند. در پوسیدگی طوقه ممکن است بافتهای تنه درخت تا ارتفاع یک متری از سطح زمین نکروزه شود. زخمهایی که در اثر این بیماری در تنه ایجاد می شود به سمت پائین (طوقه) و حتی ریشه توسعه می یابند. پوست قسمتهای آلوده بسیار سخت شده و با دست به سختی شکسته می شود پوست تنه در ناحیه طوقه بصورت ورقه های خشک و بطور عمودی از درخت جدا می گردد. با فساد پوست و آوندهای آبکشی در جریان انتقال شیرة پرورده از قسمت هوایی به ریشه اختلالاتی بروز کرده و ممکن است بطور کلی قطع شود و درخت از پا درآید. علائم بیماری گموز ممکن است روی برگ ، جوانه و شاخه نیز ظاهر شود ، برگها از ناحیة دمبرگ حالت رنگ پریدگی به خود گرفته و زرد می شوند این زردی در رگبرگهای میانی به خوبی قابل تشخیص است برگها پس از مدتی ریزش می کنند و درخت ضعیف می گردد. ضعف درخت از نوک درخت شروع شده و به تدریج به قسمتهای دیگر تنه سرایت می کند (Die Back) در مورد مرکبات : در اثر ترشح قطرات باران (Splashing) اسپورهای قارچ از خاک به روی میوه ها منتقل شده و موجب پوسیدگی قهوه ای میوه (Brown Rot) می گردد که در شرایط انباری غالباً پیشرفت می کند و کل میوه قهوه ای می گردد.
عوامل بیماری : Phytophthora spp.(Pythiaceae-Peronosporales-Oomycetes)
1) پوسیدگی طوقه و ریشة سیب ، گلابی ، انار ،گردو، زردآلو Phytophthora cactorum
2) پوسیدگی طوقه و ریشة گلابی Ph.syringae, Ph.cactorum
3) پوسیدگی طوقه و ریشة انار Ph. cactorum, Ph. citrophthora
4) پوسیدگی طوقه و ریشة انجیر Ph.cryptogea
5) پوسیدگی طوقه و ریشة آلو سیاه Ph.iranica
6) پوسیدگی طوقة پسته =گموز پسته =شیره سیاه پسته Ph. megasperma,
Ph.cryptogea, Ph.dreshcleri , Ph. nicotiana var. parasitica, Ph.citrophthora
حمایت یونیدو از ضدعفونی خاک توسط بخار آب به جای استفاده از سموم مخرب لایه ازون
تهران 13 دی ماه 1385 (مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد) – دکتر ملایری رئیس اداره حلال های ضایعات سمی و سموم آفات پروتکل مونترال سازمان توسعه صنعتی ملل متحد (یونیدو) و همراهان ، اخیراً طی دیداری از شرکت تأسیسات صنایع سارویه که در زمینه پروژه ضد عفونی خاک توسط بخار آب به جای استفاده از سموم مخرب لایه ازن در شهر ساری فعالیت می نماید، ضمن اینکه دستگاه را مورد تأیید قرار دادند، خاطر نشان کردند که این دستگاه نمونه خارجی ندارد.
در این مرحله از بازدید، با خرید 35 دستگاه از شرکت سارویه توسط سازمان یونیدو موافقت گردید.از آنجا که یونیدو در حال حاضر مجری جایگزینی سموم مخرب لایه ازون (متیل بروماید) در 62 کشور جهان میباشد و دستگاههای بخار در اختیار آنها میگذارد یونیدو در نظر دارد که دستگاه تولیدی شرکت سارویه را به آن کشورها معرفی و برای طرحهای جایگزینی در این کشورها استفاده شود. اجرای طرح جایگزینی متیل بروماید در ایران بعهده وزارت جهاد کشاورزی است که با هماهنگی و همکاری دفتر حفاظت لایه ازون سازمان محیط زیست توسط یونیدو از بودجه پروتکل مونترال اجرا میگردد.
موارد استفاده از دستگاه بخار:
این دستگاه بمنظور ضد عفونی خاک ، پرورش قارچ ، پرورش قارچ های صدفی ، خشک کردن بتن سدها ، تیرچه و بلوک، سونای تر و تمام کارهایی که به بخار با فشار پایین نیاز دارند مصرف می شود. مخلوط های خاکی ممکن است آلوده به بذرهای علف های هرز، نماتدها، انواع قارچ ها و باکتری های مضر باشند که عامل مرگ گیاهچه یکی از آنها می باشد و توسط قارچ هایی مانند پیتیوم ، فیتوفترا ، زیزوکتونیا و فوزاریم ایجاد می شود. برای پیشگیری از صدمه این امراض، باید مخلوط های خاکی یا خاکبرگ قبل از کاشت گیاهان ضد عفونی شوند خاک ها را از طریق حرارت یا با استفاده از مواد شیمیایی می توان ضد عفونی نمود. حرارت دادن مخلوط های خاکی که دارای کود دامی، خاکبرگ یا مواد آلی پوسیده هستند موجب تسریع در پوسیدن مواد آلی می شود که در بعضی از موارد موجب تشکیل ترکیباتی می شود که برای رشد گیاه مضر است و باید توسط آب از خاک شسته شوند . بعضی از ترکیبات شیمیایی خاک در اثر حرارت بیش از 85 درجه تجزیه شده و مقادیر زیادی نمک های قابل حمل مانند ازت ، منگنز ، فسفر ، پتاسیم تولید می کنند که برای گیاهان مضرند این موضوع بویژ ه در مخلوط هایی که مواد آلی زیادی دارند بیشتر مشهود می باشد . معمولا برای ضد عفونی خاک ها یا از مواد شیمیایی یا از بخار آب استفاده می شود. مواد شیمیایی که معمولا استفاده می شوند عبارتند از فرم آلدئید که قارچ کشی خوب و با نفوذ است ، بذرهای بعضی از علف های هرز را از بین می برد اما برای از بین بردن نماتدها و حشرات چندان مناسب نیست بعد از کاربرد نیز باید برای کاشت دو هفته صبر کرد. کلروپیکرین ماده دیگری است که بدین منظور استفاده می شود برای کاربرد این ماده بعد از پاشیدن روی بستر باید آن را محبوس کرد و سه روز نگه داشت این ماده برای از بین بردن نماتد حشرات ، بذرهای علف های هرز، ورتیسیلیوم و سایر قارچ های مقاوم موثر است اما بعد از سه روز ، باید ده روز صبر نمود تا خاک تهویه شود. ماده دیگر مورد استفاده متیل برماید است که ماده ای بی بو ، بسیار فرار و برای انسان بسیار سمی است و خطر عقیم شدگی را بهمراه دارد. این ماده اکثر نماتدها ، حشرات ، بذرهای علف های هرز و بعضی از قارچ ها را از بین می برد ولی قارچ ورتیسیلیوم را از بین نمی برد این ماده علاوه بر خطراتی که در استعمال دارد به دلیل تخریب لایه ازن از سال 2003 در بسیاری از موارد و از سال 2015 بطور کل منسوخ می شود.
ماده دیگر مورد استفاده واپام می باشد که در آب قابل حمل بوده و علف های هرز، بذرهای در حال جوانه زدن اکثر قارچ ها و نماتدها را از بین می برد برای استفاده از این ماده روی خاک باید غلطک زده شود و پس از کاربرد سه هفته لازم است تا خاک تهویه شود تماس آن با پوست انسان نیز موجب ایجاد خارش می شود .
مخلوط دی –دی مانند واپام با محدودیت روبروست خیساندن مخلوط های خاک با قارچکش هایی مانند بنومیل، کاپتان، تنها موجب کنترل بعضی از قارچ ها می شود. بهمین دلیل امروزه در اکثر نقاط دنیا خاک را با استفاده از بخار آب پاستوریزه می کنند. بخار آب همه آفات را حذف می کند. پس از تیمار با بخار محیط بلافاصله آماده استفاده می شود. خطرات حاصله از کاربرد بخار برای انسان و گیاه بسیار کم است . با بخار می توان محیط کشت سرد و مرطوب را در هر زمان از سال ضد عفونی نمود . بخار آب وقتی محیط خاک را به دمای حدود 80 درجه برساند بعد از حدود 20 دقیقه اکثر باکتریها و قارچ ها مضر، نماتدها ، حشرات و بذرهای علف های هرز را از بین می برد اما در دمای 60 درجه به مدت 30 دقیقه مطلوب تر است. چون ضمن از بین بردن عوامل بیماریزا ، موجودات مفید خاک را از بین نمی برد. بکار بردن بخار از بروز مشکل آزاد شدن مواد مسموم کننده خاک که در اثر حرارت زیاد اتفاق می افتد جلوگیری می کند.
اندازه درختان و بوته ها:
درختان و بوته ها از نظر رشد سه گروهند: گروه اول، بوته هایی هستند که ارتفاع آنها حداکثر 5/1 متر است. این رستنی ها نمی توانند به عنوان حصار مورد استفاده قرار گیرند زیرا به لحاظ ارتفاع کم، همیشه پایین تر از سطح دید قرار می گیرند. از این بوته ها در زمین های غیر معدنی یا چمن کاری شده و حتی گاهی برای ایجاد ترکیب مختلطی از رنگ و شکل استفاده میشود. گروه دوم را درختان و بوته هایی تشکیل می دهند که ارتفاع آنها گاه تا چهار متر می رسد. از آنجا که این نوع رستنی ها، به لحاظ چنین ارتفاعی، حصاری مناسب در مقابل سطح دید یک شخص بالغ ایجاد می کنند، بیشتر برای ایجاد حصاری های طبیعی و انبوه مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین از این نوع بوته ها برای پوشش فضایی که مصالح سختی مانند سیمان و قیر معدنی در آنها به کار نرفته استفاده می شوند. این عمل برای ایجاد هماهنگی بین بنا و محیط اطراف آن صورت می گیرد. گاه حتی برای تعیین حدود یک قطعه زمین نیز از این نوع گیاهان استفاده می شود.
بوته ها معمولا به صورت انبوه یا گروهی در محوطه های چمن کاری یا درخت کاری شده،دیده می شوند. البته اگر این بوته ها به تنهایی کاشته شوند، زیبایی و همچنین کاربرد بیشتری پیدا خواهند کرد. برای جلوه بیشتر بوته هایی که به صورت گروهی کشت می شوند، اغلب از ترکیب گونه های مختلف آن استفاده می شوند. برای این منظور، با رعایت توالی کاشت بوته ها،فضای آرامش بخش بوجود خواهد آمد. انواع بوته های کاشته شده در فضاهای شهری بسیار متنوع است. به این ترتیب انواع بوته ها بر اساس خصوصیات مختلفشان قابل طبقه بندی اند. برای مثال، بوته هایی که به صورت گروهی و یا بوته هایی که به صورت تک، در فضایی محدود کاشته شده اند، از آن جمله اند.
انواع دیگر بوته ها عبارتند از:
ـ بوته هایی که ساقه برهنه دارند و برگ و گل آنها در انتهای ساقه می روید؛ مثل رز مجنون و رز پا کوتاه.
ـ بوته هایی که مدورند و از بن ساقه تا نوک شاخه هایشان برگ و گل دارند؛ مثل ریش بزی، کرک دار و بته جقه ای.
ـ بوته های انبوه و پر برگ.
برای تزیین فضا های بیرون شهری می توان از گیاهان زیر استفاده کرد:
ـ بوته های هرس شده گز و یا رز، بوته های استوانه ای، بوته های تززیینی که شاخه های در هم دارند و بوته های پهن برگ وغیر بومی.
ـ بوته های خمیده که قابلیت پوشاندن سطوح مختلف را دارند.
ـ بوته های پهن برگ و گل دار که به صورت انبوه کاشته می شوند.
ـ بوته های فرشی که برای پوشاندن سطوحی به کار می روند که قبلا چمن کاری شده بودند.
گروه سوم، درختانی هستند که ارتفاع آنها به 15 متر می رسد و شاخ و برگشان کاملا از سطح زمین جداست. عمر یک درخت که از سه دوره تشکیل شده، بر حسب نوع آن کم و بیش طولانی است. بطور کل می توان این سه دوره را با خصوصیات زیر مشخص کرد:
ـ دوره جوانی یک درخت، که با انبوه زیاد برگ ها و رشد عمودی تنه درخت مشخص می شود.
ـ دوره بلوغ درخت، که طی آن رشد طولی درخت برای ظهورو رشد شاخ و برگ متوقف می شود.
ـ دوره پیری که طی آن شاخه ها ضعیف می شوند.
عمر یک درخت به نوع آن بستگی دارد. با کاشت این درخت، آینده مقید می شود؛ درخت را نمی توان جا بجا کرد، محیط زیست درخت را نیز نمی توان بدمن مواجهه با تبعات علاج ناپذیر تغییر داد . یک درخت معمولا ده ها سال عمر می کند. آشنایی با چگونگی رشد طولی و عرض درخت،کیفیت خاک و قدرت شبکه ریشه ای درخت، انتخاب نوع مناسب درخت را سبب می شود. قبل از کاشت درخت باید روش نگهداری از درخت نیز مشخص شود. بزرگ و بلند بودن انواع گوناگون درختان خیابانی مشکل پر کردن فضای خالی را حل می کند. درختان را می توان از نوع جوان، ساقه ای یا شاخ و برگدار انتخاب کرد.این درختان باید مستقیم،سالم و خوش ترکیب بوده و ریشه های قوی داشته باشند.ساقه ها باید نوک تیز بوده و ساقه مرکزی کاملا عمود باشد. گاهی از درختان قطور و بلند استفاده می شود. قدر مسلم این که درخت در مناطق معدنی،علی رغم هزینه خرید، کاشت و نگهداری اش، نقش مهمی ایفا میکند. گاهی چندین سال طول می کشد تا درختان جدید با محیط تازه سازگار شوند. درختان، از نظر ارتفاع به سه دسته تقسیم می شوند: ارتفاع 20 متر یا بیشتر؛ ارتفاع 10 تا 20 متر، و ارتفاع 5 تا 10 متر.
تراکم شاخ و برگ درختان:
تراکم و انبوهی شاخه های درختان دومین معیار برای تفکیک و تشخیص انواع آنها و تاثیری است که بر محیط وارد می کنند. تراکم برگها مانعی نسبتاً بزرگ در مقابل نور و صدا محسوب می شود. بدینسان ، برگهای انبوه درخت، پرده ای سبز در مقابل باد یا عناصر دیگر تشکیل می دهند. تراکم شاخ و برگ ، بر حسب نوع و گونه درخت ، رشد آن (ارتفاع، گستردگی و غیره) و فصل سال متفاوت است. درختان، با توجه به این ویژگیهای مختلف ، سه نوع پرده ایجاد می کنند. پرده کدر، پرده نیمه شفاف و پرده شفاف.
پرده های کدر کاملاً غیر قابل نفوذند. خانواده کاج ها اساساً دارای چنین ویژگی هستند. کاج ها با رشد و گسترش خود پرده سبز کدری تشکیل می دهند .
اکثر درختانی که برگ شکسته دارند، از قبیل زیرفون و شاه بلوط، پرده نیمه شفاف ایجاد می کنند . شاخ وبرگ این درختان از فاصله ای دور متراکم به نظر میرسد،اما با کاهش تدریجی فاصله، مشخص می شود که این شاخ و.برگها نور را به راحتی ازخودعبور داده و به صورت پرده ای نیمه شفاف در می آیند.
پرده های شفاف در درختان میوه یا برخی از انواع صنوبر ها که شاخ و برگ بسیار سبک دارنددیده می شود. این درختان ، هرگز سایه ای انبوه و متراکم ایجاد نمی کنند وتابش نور از لابلای شاخ وبرگ آنها متغییر است. شکل درختان سومین معیار برای تفکیک انواع گونه های درخت در فضاهای شهری است. شکل هر درخت عبارت است از نمای کلی وترکیب شاخه های آن. نمای درختان را می توان به شش نوع مختلف تقسیم کرد: پهن ،هرمی، تخم مرغی، استوانه ای، مجنون و کروی. درختانی که نمای مدور، مربع یا عریض دارند، مانند بلوط، شاه بلوط،چنار و نارون غالبا برگهای شکسته دارند واز آنها در کاشت ردیفی درختان استفاده می شود. درختانی که نمای نوک تیز،مخروطی یا استوانه ای دارند در فضاهای شهری به ویژه خیابان ها و میادین، بسیار نادر هستند. درختان سرو و تبریزی از آن جمله اند.
ترکیب و بار شاخه ها و برگهای درختان نیز دو عنصر مهم تر در تعیین نوع درخت در محیط شهر محسوب می شوند. با توجه به سه معیار ذکر شده، می توان نوع مناسب درختان را در آزمایش فضای شهر تعیین نمود.
وجوه تمایز دیگری نیز در انواع رستنی ها و درختان وجود دارد که توجه به آنها مفید خواهد بود. در مورد درختان برکگدار، می توان به برگهای بادوام، شکوفه های بهاری و سایه ایجاد شده در تابستان و برگهای رنگارنگ درختانی چون آلش، بلوط، افرا، زبان گنجشک و گردو در پاییز اشاره کرد.
کاشت ردیفی گیاهان:
درختانی که به صورت ردیفیدر امتداد خیابان ها و بلوار ها کاشته می شودند باید خصوصیات لازم را برای بقا در محیط زیست شهری، خصوصا در فضای خیابانها ـ که قالبا محدود است ـ را داشته باشند. درخت خیابانی نمایی مستقیم و منظم دارد و انشعابات آن بسیار متوازن است. در این رابطه بایدانواعی از درختان انتخاب شوند که چوبشان شکننده نبوده و ریشه های آنها ضروری برای مصالح پیاده رو ها و کانالها ایجاد نکنند. در این خصوص اغلب درختانی ارجح اند که برگهای آنها کوچک بوده و به سهولت توسط باد پراکنده می شوند. این نوع برگها روی گذر گاه ها و پیاده رو ها فرشی لغزنده ایجاد نخا هند کرد.
قبل از کاشت هر نوع گیاه باید طبیعت خاک کاملا بررسی شود. خاک ضعیف را می توان با خاک گیاهی یا کود مناسب غنی ساخت. کاشت درخت مستلزم حفر گودالهای نسبتا وسیع است. بلافاصله پس از کاشت درخت، باید نهال را، به ویژه در سال اول رشد آن را آبیاری کرد. درختان کاج، خصوصا، نیاز به مواد ضد عرق دارند. همچنین باید انواع داربست های حایل،از قبیل چوب در پای درخت، بند و بست و نرده پیش بینی شوند. البته برای کاشت گیاهان در معابر عمومی فاصله خاصی نسبت به ساختمانهای اطراف تعیین نشده است ، در آیین نامه خدمات شهری ، حد فاصل هر گونه گیاهی که ارتفاع آن از 2 متر بیشتر باشدتا 2 متر و گیاهانی که ارتفاع آنها کمتر از2 متر باشد تا 0.5 متر از ساختمان های اطراف پیش بینی شده است . در شهر برای جلو گیری ازهر گونه وقفه در تردد،حداقل فاصله مطلوب میان مسیر تردد و درخت باید 1.5 متر در نظر گرفته شود. حد فاصل درختانی که رشد متوسط دارند 10 تا 12 مترو درختانی که رشد سریع دارند 12 تا 15 متر و همچنین حداقل ارتفاع زمین تا تاج درخت 4.20 متر و حداکثر آن 6 متر است.
پس از کاشت گیاهان جوان،پیش بینی نحوه نگهداری آنها امری ضروری است . اطراف گودال کاشت درخت نباید مسدود شود، بنا براین توصیه می شود که در اطراف کنده درخت دایره ای به قطر 3 متر آزاد بماند و توسط پنجره ای(آهنی،فولادی یا بتنی)جهت جذب آب پو شانده شود . تنه درختان جوان معمولاً توسط نرده های چوبی یا آهنی در مقابل تصادم اتومبیل یا سایر وسایل نقلیه محافظت می شوند. اغلب درختان تحت تاثیر عملیاتی که در حوالی آنها انجام می شود قرار می گیرند؛بنا بر این قبل از آغاز هر نوع عملیات کارگاهی در یک فضای درختکاری شده باید وضعیت محل بطور مشروح مورد بررسی قرار گیرد. همچنین، بهتر است در قرار داد ها اقداماتی را برای حفاظت از درختان پیش بینی کرد. با چنین اقداماتی می توان از تنه درختان با استفاده از موانعی محافظت کرده و در صورت ایجاد خساراتی توسط بانیان آن، غرامت مطالبه نمود. اتخاذ این گونه تصمیمات از قبیل ایجاد موانع یا مطالبه غرامت موجب توجه بیتری به درختان خواهد شد.
مقدمه
این بیماری که منجر به پیچیدگی و تورم و تغییر رنگ و شاخه و میوه
هلو میگردد نخست در اروپا و سپس در سال 1857 توسط
برکلی در آمریکا شناخته شده و در ایران در سال 1325 توسط
اسفندریاری گزارش گردیده است. جنس Taphrina که به اسم مشابه Exoaseus (تولید آسکهایی بطور آزاد روی بافت گیاه آلوده) نیز نامیده شده است شامل گونه‌های متعددی است (حدود 100 گونه) که همه آنها انگل اجباری بوده و بر روی اندامهای میزبان خود فعالیت داشته و با فروبردن میسلیوم‌های خود در بافت گیاه منجمله برگها ایجاد هیپرتروفی می‌نمایند که در نهایت به پیچیدگی برگ هلو ختم میگردد.
مناطق انتشار و میزبان
این بیماری اصولا در جاهای گرم و خشک اهمیت زیادی ندارد و بیشتر در جاهای سرد و یا مرطب حائز اهمیت است. عامل بیماری از 10 درجه سانتیگراد به بالا شروع به فعالیت نموده و مناسب‌ترین درجه حرارت رشدی قارچ 20 درجه سانتیگراد میباشد. این بیماری در آمریکای شمالی و جنوبی ، استرالیا ، آفریقا ، ژاپن ، چین و بسیاری از کشورهای اروپای غربی انتشار دارد. در اصفهان و شمال ایران مخصوصا گرگان ، آذربایجان ، زنجان ، خراسان و قسمتهای مرکزی ایران به وفور دیده میشود. میزبان های آن نیز متنوع میباشد. جز هلو به
بادام ،
هلوی زینتی ،
شلیل و
زردآلو نیز حمله میکند اما در کشورهای اروپایی بیشتر روی هلو مشاهده شده است.
علائم بیماری
علائم بیماری در تمام اندامهای هوایی گیاه مشهود است ولی در برگ علائم نمایان‌تر است. پیچیدگی ، تورم ، تغییر رنگ و خشکیدگی سرشاخه‌ها و بالاخره ضعف عمومی و عدم تعادل فیزیولوژی در نبات از اهم مسائل ایجاد شده است. علائم روی برگ نسبت به سنین مختلف برگ نیز فرق میکند. درختان جوان به این بیماری حساس‌ترند. پیچیدگی به این نحو است که میسلیوم در بین سلولهای گیاه میزبان رشد کرده و در آن نفوذ می‌نماید و در نتیجه ایجاد هیپرتروفی و تورم در برگ میکند و برگ را از منظره طبیعی خود خارج میکند و همچنین باعث تغییر رنگ آن هم میشود. به این صورت که ابتدا رنگ برگ سبز روشن و سپس صورتی رنگ میگردد.
ایجاد هیپرتروفی چون در رگبرگها انجام نمی‌شود در نتیجه تمام قسمتهای برگ به یک اندازه رشد نمی‌کند و برگ درخت هلو به دور خود می‌پیچد. برگهای کامل که دیرتر مبتلا می‌گردند دیگر میسلیوم قارچ قادر به نفوذ عمیق در آن نخواهد بود و در نتیجه تغییر شکل برگ کمتر است. مجموعه پیچیدگی و تورم‌ها و یا تاول‌های ترد و شکننده و رنگ قرمز تا ارغوانی به برگ شکلی بسان لب شتر می‌دهد. این برگها در شرایط مرطوب سیاه رنگ می‌شوند. بار خاکستری رنگ قارچ به صورت پودر نیز سطوح برگها را می‌پوشاند. ریزش برگها در آب و هوای گرم سریعتر بوده و برگ های جدیدی که تشکیل میگردد آلوده نمی‌شوند.
علائم روی شاخه‌ها
روی شاخه‌ها نیز تورم در بافت و پیچیدگی و در نهایت خشکیدگی صورت می‌پذیرد. باید دانست که محل آلوده در روی پوست ، ضمن متورم شدن ، تغییر رنگ به صورت ارغوانی یا قرمز بوده و در بعضی ارقام ایجاد زخم یا شانکر هم مشهور است در نتیجه همین تورم است که شاخه‌ها نمی‌توانند به رشد طبیعی خود ادامه دهند و درخت بارور نمی‌گردد.
علایم روی گل و میوه
عامل بیماری بر روی گل و میوه نیز تغییراتی حاصل کرده و ریزش گلها و دفرمه شدن میوه‌ها را سبب میگردد. در بعضی موارد موجب شکاف و از بین رفتن میوه میشود و تعداد محدودی میوه که روی درخت باقی می‌ماند عموما کوچک و غیرقابل استفاده خواهد بود.
سیکل زندگی قارچ
زندگی این قارچ از آسکوسپور شروع میشود. بدین صورت که در اوایل ، آسکوسپور از آسک خارج شده و مانند یک مخمر شروع به جوانه زدن میکند که تعداد زیادی سلولهای هاپلوئیدی بوجود می‌آید. این سلولها که به نام
بلاستوسپور نامیده می‌شوند به سرما و گرما و رطوبتهای بالا و پایین و عوامل دیگر محیطی مقاومند و نقش زمستان‌گذرانی قارچ را به عهده دارند که در لابلای فلسهای درخت به صورت کلنی‌هایی باقی می‌مانند. این اسپورها پس از جوانه زدن ایجاد رشته میسلیومی می‌کنند.
این میسلیومها
زندگی انگلی خود را شروع می‌کنند و به داخل برگ یعنی زیر کوتیکول و بشره برگ رشد و نمو نموده و با وجود بین سلولی بودن هوستوریوم ندارند. در هیف‌هایی که به زیر کوتیکول برگ می‌آیند در همین جا قبل از تشکیل آسک در آنها کاریوگامی صورت گرفته و 2n کروموزومی می‌گردند. سلولهای دیپلوئیدی رشد کرده و هسته دیپلوئید آن با یک
تقسیم میتوز دو تا شده و سلول تحتانی از فوقانی بوسیله ایجاد یک غشا از هم جدا گردیده سلول تحتانی پایه آسک را بوجود می‌آورد و سلول بالایی باعث بوجود آمدن آسک میگردد.
در سلول مادر آسک (بالایی) یک مرحله میتوز تقسیم بدون کاهش کروموزومی و یک مرحله به صورت
میوز تقسیم صورت گرفته در آسک 8 آسکوسپور ایجاد میشود. آسکها پوسته کوتیکولی را کنار زده و بطور ردیفی در روی بشره یا بافت برگ قرار می‌گیرند. سیکل زندگی قارچ فقط یکبار در طول فصل رویش انجام می‌گیرد و آلودگی ثانویه دیده نمی‌شود. دوره کمون بیماری دو هفته است آسکوسپورها پس از جوانه زدن تولید بلاستوسپور می‌نمایند و زمستان‌گذرانی عامل بیماری معمولا به صورت بلاستور انجام می‌گیرد.
بطور کلی این قارچ به برگهای جوان بیشتر حمله میکند تا به برگهای پیر یعنی برگهای پیر مقاوم‌تر و برگهای جوان حساس‌ترند. و اگر مبارزه با قارچ صورت نگیرد در اواسط تابستان درخت عاری از برگ میشود و در زمستان به علت سرما از پای درمی‌آید. روی همین اصل به درخت کودهای ازته و فسفره داده میشود که مقاومت آن را نسبت به سرمای زمستان بیفزاید.
مبارزه
همانطور که از سیکل زندگی قارچ برمی‌آید اسپورهای زمستان‌گذران در اواخر پاییز بر روی شاخه‌ها و زیر پوسته جوانه‌ها و احتمالا در برگها ریخته شده کف باغ زمستان‌گذرانی دارند و با شروع بهار و حرارت 10 درجه سانتیگراد شروع به تندش نموده و ایجاد آلودگی می‌نماید. لذا مبارزه در زمان مشخص میباشد:
- در پاییز هنگامی که بلاستورها روی شاخه‌ها هستند.
- سمپاشی دیگر که موثرتر هم هست قبل از باز شدن جوانه‌ها و یا حتی قبل از بیرون آمدن جوانه‌ها انجام می‌گیرد.
روشهای مبارزه
مبارزه زراعی
- جمع‌آوری و معدوم نمودن برگهای آلوده
- کاشت ارقام مقاوم
مبارزه شیمیایی
- مبارزه زمستانه: در فصل پاییز و پس از ریزش برگها با یک قارچکش و یا محلول برد و یا کاپتان 3 در هزار بایستی درختان آلوده را سمپاشی نمود.
- مبارزه بهاره: موثرترین قارچ کش محلول برد و به نسبت 2 درصد میباشد. کاپتان نیز مورد مصرف است کما اینکه در خوش‌رنگ کردن میوه هم نقش دارد. از سموم قارچ کش دیگر مانند کوپراویت 2 در هزار و یا از زیرام و فربام به نسبت 4-2 در هزار می‌توان نام برد.
مباحث مرتبط با عنوان
گلرنگ(شنبه 87 فروردین 24 ساعت 12:27 عصر )
خصوصیات گیاهی: گلرنگ گیاهی است با نام علمی Carthamus tinctorius L . از تیرة مرکبه ( compositae) و با اینکه ظاهراً شبیه خار زرد می باشد اما بصورت علف هرز در نمی آید . گلرنگ گیاهی است که بصورت بوته ای استوار رشد می کند . میوه گلرنگ همانند میوة آفتابگردان به صورت فندقه است . دانه از نظر شکلی شبیه یک دانة کوچک آفتابگردان است و به رنگهای سیاه ، زرد ، سفید یا کرمی با سطح خارجی صاف دیده می شود . ذخیرة روغن در لپه ها انجام می شود . وزن هر دانة گرنگ از 35 تا 50 گرم متغیر می باشد .
سازگاری: گلرنگ گیاهی بلند روز است ، اما گلدهی آن در هوای گرم بمیزان قابل توجهی جلو می افتد . گیاهچه های جوان به سرما مقاومند . اما گیاه با انتقال از مرحلة رویشی به مرحلة زایشی به سرما حساس می گردد . گلرنگ به گرما نیز مقاوم است و در صورت وجود رطوبت کافی در خاک می تواند ماکزیمم حرارتهای حدود 40 درجة سانتیگراد را تحمل کند . به هوای مرطوب بخصوص در دوران گلدهی علاقمند نیست . زیادی رطوبت هوا در این دوره گلدهی موجب توسعه بیماریها و افت عملکرد می گردد . گلرنگ با داشتن ریشة عمیق و توسعه یافتگی به خشکی مقاوم است . اما مقاومت آن به خشکی از جو کمتر می باشد . گلرنگ به آب ایستادگی و کمبود تهویه نیز حساس است . گلرنگ خاکهای عمیق ، دارای بافت متوسط و اسیدیتیة حدود خنثی را ترجیح می دهد .
تناوب زراعی: گلرنگ به بیماریهای خاکزی حساس بوده و نبایستی بیش از یکبار طی چهار سال متوالی در یک قطعه زمین کاشته شودو یا با گیاهان حساس به بیماری بوته میری جالیز در تناوب قرار گیرد .
مثالهایی از تناوب گلرنگ در کشت بهاره آبی بصورت زیر است :
شبدر ـ ذرت ـ گلرنگ ـ گندم
یونجه ـ سیب زمینی ـ حبوبات ـ گلرنگ ـ جو ـ آیش
کود شیمیایی: تولید هر تن دانه گلرنگ موجب خروج 25 تا 30 کیلو ازت ، 7 تا 12 کیلو اکسید فسفر (p2o5) و 10 تا 15 کیلو اکسید پتاسیم (K2o) از خاک می گردد . میزان کود مصرفی در کشت آبی معمولاً 50 الی 90 کیلوگرم در هکتار ازت خالص و 40 تا 70 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر می باشد .
تاریخ کاشت: هنگامی که حرارت خاک در عمق کاشت در حدود 5 درجه سانتیگراد باشد ، گلرنگ طی دو هفته یا کمی بیشتر سبز می شود .گلرنگ بصورت یک محصول پائیزه کشت می شود ، تاریخ کاشت آن همزمان با کمی دیرتر از گندم و جو می باشد .
کنترل علفهای هرز: کنترل علفهای هرز قبل از کاشت و نیز تهیة بستر عاری از علف هرز ضرورت دارد . از علف کشهایی ماننند ابتام و تریفلورالین بصورت قبل از کاشت و از طریق اختلاف آنها با خاک تا عمق 10 سانتی متر می توان استفاده و محصول را برای حدود 2 تا 3 ماه بعد از سبز شدن در مقابل بسیاری علفهای هرز محافظت نمود . برای کولتیوا تورزدن می بایستی روزهای آفتابی را انتخاب کرد تا علفهای هرزی که ریشه کن شده است امکان استقرار مجدد پیدا ننماید .پس از سبز شدن بوته ها بهتر است فقط بین ردیفها را کولتیواتور زد ، هر چند که در صورت تراکم زیاد بوته می توان تا قبل از رشد ساقه ها نیز روی ردیف های کاشت را با وسایل سبک و بطور سطحی کولتیواتور زد .
آفات و امراض: مگس گلرنگ (Acanthiophilus helianthi) . در تمام نقاطی از ایران که گلرنگ کاشته می شود یافته شده و خسارت قابل توجهی به این محصول وارد می سازد . خسارت آفت مربوط به لارو آن است که ابتدا از قسمتهای نرم برگ می خورد و بعد به دانه حمله کرده و محتویات دانه را از بین می برد . در نتیجه خسارت لارو ، حفره هایی به طول 1 تا 5/1 سانتیمتر در طبق بوجود می آید . و استفاده از سمومی مثل دیپترکس و دپازینون و سمپاشی در زمان ظهور مگسها می باشد . حضرات دیگری نیز به گلرنگ خسارت وارد می سازد که عبارتند از سنگ تخم گلرنگ ، پروانه طبق خوار گلرنگ ، پروانه کارادرینا و کرم برگخوار پنبه . این آفات اهمیت اقتصادی کمتری نسبت به مگس گلرنگ در ایران دارد . از بیماریهای مهم گلرنگ در ایران می توان زنگ گلرنگ و بوته میری گلرنگ را نام برد .عامل بیماری زنگ گلرنگ قارچی است به نام Puccinia carthami که ازطریق خاک ، بقایای گیاهی و دانه انتقال می یابد برگهای گیاه مبتلا به زنگ زرد شده و بالاخره گیاه خشک شده و می میرد ، کنترل بیماری با استفاده از ارقام مقاوم ، کاشت بذر سالم و غیر آلوده ، ضد عفونی بذر با سموم قارچ کش قبل از کاشت ، سوزانیدن بقایای گیاهی آلوده و تناوب زراعی انجام پذیر می باشد . بیماری بوته میری گلرنگ نیز در تمام مناطق گلرنگ کاری مشاهده می شود و کم و بیش خسارت وارد می سازد عامل بیماری قارچی است به نام Phytophthora drechsleri که بوسیه خاک و بقایای گیاهی آلوده ، رعایت تناوب زراعی و عدم کاشت گیاهان حساس در تناوب امکان پذیر است . بیماری بوته میری گلرنگ با بوته میری جالیز مشترک است .
برداشت: برداشت گلرنگ را می بایستی بلافاصله پس از خشک شدن و قهوه ای شدن برگها و نیز خشک شدن و سخت شدن دانه های وسط طبق انجام داد . با اینکه ریزش خودبخودی دانه کم است و خوابیدگی اتفاق نمی افتد ولی خشک شدن بیش از حد بوته ممکن است موجب ریزش دانه در موقع برداشت گردد . موارد استفاده: دانه گلرنگ دارای 25 الی 45 درصد روغن 120 تا 24 درصد پروتئین و 35 الی 60 درصد پوسته می باشد . روغن گلرنگ در طباخی ، تهیه صابون ، رنگ ، ورنیس و مواد پوشاننده مشابه مصرف می شود . کنجاله گلرنگ حدود 23 درصد پروتئین و 35 درصد فیبردار و بعنوان نیمه مکمل پروتئین در تغذیه دام و طیور مورد استفاده قرار می گیرد .
لیست کل یادداشت های وبلاگ?
