بیماری ویروسی پیچیدگی و تورم رگبرگ های چغندرقند (کرلی تاپ) :
بیماری ویروسی پیچیدگی و تورم رگبرگ های چغندرقند یکی از بیماریهای مهم چغندرقند است که در شرایط مناسب می تواند باعث نابودی زراعت چغندرقند شود.ناقل این بیماری، یک نوع زنجره است که ویروس عامل بیماری را از بوته های آلوده به بوته های سالم منتقل می کند.
مناطق انتشار بیماری :
این بیماری از بیشتر مناطق چغندرکاری کشور گزارش شده ولی در مناطق فارس، اصفهان و کرمان از اهمیت اقتصادی برخوردار است.
علایم و خسارت بیماری کرلی تاپ :
علایم بیماری در بوته های آلوده ابتدا از برگ های جوان مرکزی، از لبه های پایین آنها شروع می شود و به تدریج با رشد گیاه تمام برگ ها آلوده شده و علایم بیماری را نشان می دهند. برگ های بوته های آلوده به بیماری از قسمت پایین به طرف بالا شروع به پیچیدن می کنند به طوری که در بعضی از بوته های به شدت آلوده برگ ها به طور کامل به سمت داخل لوله می شوند. شفافیت تورم رگبرگ های فرعی و به وجود آمدن خارهایی به اندازه یک تا 2 میلی متر بر روی آنها از علایم مشخصه بیماری است (شکل 1 و 2).
شکل1
شکل 2
برگ های بوته آلوده به رنگ سبز تیره، کدر، صخیم، شکننده و چین خورده هستند. ترشح قطرات چسبنده و شفاف از دمبرگ و رگبرگ اصلی در سطح زیرین برگ بوته های آلوده نشان دهنده شدت حمله بیماری می باشد این قطره های شفاف به تدریج قهوه ای و سیاه رنگ می شوند.
ریشه بوته های آلوده کوچک مانده و در برش عرضی آنها حلقه های هم مرکز تیره رنگ دیده می شود و در برش طولی این حلقه ها به صورت نوارهایی ظاهر می شوند که در فاصله، بخش های روشن قرار دارند.
ویروس عامل بیماری دو گونه زنجره منتقل می شود. تغذیه زنجره ها از شیره گیاهی بوته های آلوده باعث می شود که ویروس به داخل دستگاه گوارش زنجره وارد شود و در هنگام تغذیه از بوته های سالم ویروس از طریق خرطوم حشره به داخل بافت گیاه سالم تزریق شود و آن را آلوده کند.
چنان که گیاه در مرحله کوتیله دونی (دو برگ اولیه پس از سبز شدن) به وسیله زنجره ناقل ویروس آلوده شود و از طرف دیگر ویروس حاد و رقم چغندرقند حساس باشد بوته های جوان خشکیده و از بین می روند. آلودگی بوته چغندرقند در مراحل بعد سبب می شود که بوته ها کم رشد و کوتاه باقی بمانند. این بیماری تا 90% از مزارع چغندرقند استان فارس را آلوده می سازد.
گیاهان میزبان ویروس کرلی تاپ :
ویروس کرلی تاپ میزبان های متعددی دارد و بیش از 300 گونه گیاهی از 24 خانواده را شامل می شود. در بین گیاهان زراعی، گوجه فرنگی، بادمجان، هندوانه، طالبی و لوبیا از علف های هرز، آتریپلکس (شوره)، علف شور، سلمه، تره، پونه درمنه، علف هفت بند کاردی و گاو زبان از مهم ترین میزبان ها و پناهگاه زنجره ناقل آن می باشد.
روش های جلوگیری از خسارت بیماری کرلی تاپ :
1- زودکاشتن چغندرقند به منظور اجتناب از آلودگی بوته ها در مرحله گیاهچه ای
2- استفاده از حشره کش های مناسب برای کنترل زنجره ها در مزارع چغندرقند و نیز در کانون های طبیعی فعالیت و تکثیر حشره
3- ضدعفونی بذر با سموم سیستمیک جدید : این روش برای حفظ گیاهچه از حمله زنجره ها در اوایل دوره رشد بوته موثر است.
4- استفاده از رقم های مقاوم به بیماری : انتخاب و کاشت رقم هایی که در مقابل این بیماری از خود مقاومت نشان می دهند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به همین علت موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند رقم H5505 را معرفی و نسبت به تولید بذر و توزیع آن در مناطق آلوده اقدام نموده است. علاوه بر آن اصلاح رقم های مقاوم را نیز در رأس برنامه های اصلاحی خود قرار داده است. با توجه به نکاتی که در بالا به آنها اشاره شد مبارزه تلفیقی یعنی استفاده از روش های مبارزه زراعی، شیمیایی و استفاده از رقم های مقاوم مجموعاٌ می توانند از خسارت این بیماری جلوگیری نمایند.
