تاریخچه کشت پسته
قدیمی ترین اثری که از پسته در جهان به دست آمده ، قطعه چوب نیم سوخته ای است مربوط به عصر حجر که در حدود هزار سال پیش در اطراف شهرستان فسا (استان فارس) پیدا شده و هم اکنون در موزه پارس نگهداری میشود.
هرودوت مورخ مشهور یونانی نیز در نوشته های خود اشاراتی به کشت پسته ایران کرده است . بنابراین درخت پسته در ایران سابقه تاریخی دارد و گمان می رود که این محصول از چهار هزار سال پیش در ایران کشت میشده است.
ایرانیان از دورترین ایام تاریخ خواص خون ساز و حیات بخش و هوش افزای محصول پسته را به فراست دریافته اند. فی المثل به روایت منابع باستانی ضحاک مغلوب ایرانیان پارسهای پیروزمند را «پسته خوار» خطاب کرده است و پارتها مردانی وصف شده اند که از کودکی پسته را به عنوان خوراکی نیرو بخش، مقوی و کم حجم همواره به همراه داشته اند به روایت حکیم طوس فردوسی پادشاه ساسانی در واپسین ایام عهد باستان فرمان می دهد پسته را همچون خوراکی حیاتی و انرژی بخش در دژهای خراسان انبار کنند تا بتوانند در مقابل هجوم دشمن مقاومت کند در حمله تاتاران نیز دژنشینان ایرانی در قلعه معروف کالیون خراسان مدت طولانی در محاصره مغولان مقاومت میکنند در حالیکه خوراک انها تنها پسته و گوشت خشک بوده است.
کلمه لاتین Pistacia از اسم ان در زبان فارسی Piste or Peste مشتق شده است. روانشاد دکتر فانلری لفظ فارسی پسته را از مردم نواحی شمال خراسان دانسته و کلمه پسته یک واژه ایرانی بسیار کهن است که از گویش مردمان مستقر در محدوده پسته خیز ایالات خراسان در جنوب جیحون منشا گرفته است.
محمد بن جریر طبری (قرن سوم ه. ق) مبدا پیدایش پسته را همزمان با استقرار حضرت آدم (ع) در کره زمین دانسته و نوشته است گویند میوه هایی که خداوند عز و جل هنگام حبوط به آدم داد سی جور بوده: ده میوه پوستدار، ده میوه بی پوست که میوه های پوست دار عبارتند از گردو ،بادام ، پسته ، فندق و......
مسعودی جهانگرد و مورخ مسلمان نیز در سال 322 (ه.ق) در مروج الذهب و معادن الجواهر پسته را ره آورد حضرت آدم از بهشت دانسته و نوشته است چون آدم از بهشت برون شد مشتی گندم و سی شاخه از درختان بهشت همراه داشت که از ان جمله ده میوه پوستدار بود (فندق،پسته، بادام و ...)
در تورات نیز از پسته سخن به میان آمده و گفته شده است که یعقوب علیه السلام هنگام اعزام فرزندانش به دربار حکمران مصر(یوسف ع) توصیه می کند که از محصولات سرزمین خود یعنی فلسطین به عنوان ارمغان برایش ببرند در زمره این تحف از جمله عسل، کتیرا و پسته اشاره شده است. جنگلهای وحشی و خودروی پسته ایران در منطقه شمال شرقی ایران، ناحیه سرخس و مناطق جنوبی آن تا زود اباد تربت جام پیشینه ای باستانی دارند، تصور میشود درخت پسته حدود 4ـ3 هزار سال قبل در ایران اهلی شده و مورد کشت و کار قرار گرفته است و پس از ایران به سایر نقاط جهان بخصوص کشورهای اطراف دریای مدیترانه منتقل گردیده است.
در بین نظراتی که در مورد منشا درختان پسته مطرح گردیده ، علاوه بر ایران، از افغانستان و ترکستان نیز یاد شده است. اگرچه سرزمینهای کنونی ایران، افغانستان و ترکستان واحدهای جغرافیایی با مرزهای سیاسی جداگانه میباشند و خراسان امروز، سرزمینهای افغانستان و ترکستان را در کنار خود دارد اما بر اساس تعاریفی که از ایالات پهناور خراسان قدیم در دست است سرزمینهای مزبور که تصادفا منشا درختان پسته معرفی شده اند در قلمرو جغرافیایی سیاسی این ایالات قرار داشته اند.
طبق مدارک تاریخی از قدیمی ترین نقاط پسته خیز ایران می توان به مناطق سرخس، گرگان، قم و فردوس اشاره کرد همچنین طبق مدارک موجود از 1500 سال پیش در قزوین، سمنان ، جیرفت و دامغان نیز کشت این محصول رواج داشت. در حالی که قدمت مناطق رفسنجان، کرمان، سیرجان، یزد، اصفهان و زرند بین 100 تا 250 سال بوده و سابقه شهربابک، زاهدان، سراوان، درگز، ورامین، آباده و داراب در کشت پسته کمتر از 100 سال بوده است.
در حال حاضر استان کرمان و منطقه رفسنجان به عنوان مهمترین منطقه پسته کاری ایران و جهان محسوب میشود. در حال حاضر بیش از 350 هزار هکتار باغات پسته بارور و غیر بارور در کشور وجود دارد که حدود 280 هزار هکتار از ان استان کرمان میباشد.
(برای دریافت ادامه مطلب ایمیل بزنید)
